انسان از زمانی که به دنیا می‌آید، پا به دنیایی کاملا ناشناخته می‌گذارد. بنابراین برای توانایی بقا، باید آموزش ببیند که چطور با زندگی و موانع موجود در آن مقابله کند. بخشی از این یادگیری توسط تجزیه و تحلیل‌های ذهن فرد، و بخش دیگر آن توسط اطلاعاتی که از محیط دریافت می‌کند اتفاق می‌افتد. شاید به همین خاطر است که در دنیای امروز، فیلم‌ها و سریال‌ها منابعی غنی از اطلاعات برای ذهن انسان محسوب می‌شوند. برای بررسی تاثیر فیلم و سریال بر فرهنگ جامعه، بهتر است گامی به عقب برداریم تا آن را عمیق‌تر بررسی کنیم.
تا قبل از تولد و در زمانی که در بدن والدش رشد می‌کند، تمامی ادراک او منحصر به اصوات و انوار نامفهوم و مبهمی‌ست که از بیرون از آن محیط دریافت می‌کند. بنابراین تا پیش از تولد امکان برقراری ارتباط با محیط بیرون را ندارد. اما با تولد، حواس او فعال‌تر شده، و با گذر روزها و فرایند رشد کردن، این حواس تقویت می‌شوند. حواس انسان، در ۵ دسته عمومی قرار می‌گیرند که شامل بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه است. هر یک از این حواس در زمان خاصی از فرایند رشد تکامل پیدا می‌کنند. با تکامل هرچه بیشتر این حواس، قدرت یادگیری انسان برای تعامل و برقراری ارتباط با محیط، و همچنین حل مسئه بیشتر می‌شود.
می‌توان گفت در طول زندگی انسان، بینایی و شنوایی بیشترین تاثیر و طولانی ترین کاربرد را در یادگیری و برقرار کردن ارتباط با محیط دارند. شاید به همین خاطر است که برای تاثیر گذاری بر افراد، بیشتر بر ادراک بینایی و شنوایی آن‌ها تمرکز می‌شود. فیلم‌ها و سریال‌ها در ابتدا شاید ابزارهایی برای سرگرمی بودند، اما بعد از مدتی بر قدرت تاثیرگذاری آن‌ها بر مخاطبان پی برده شد. بدین صورت که رسانه با انتشار انواعی از فیلم‌ها و سریال‌ها، پیام‌هایی را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم برا مخاطبان القا می‌کرد.
این موضوع اهمیت این که ما و حتی اطرافیانمان، چه فیلم و سریالی تماشا می‌کنیم را دوچندان می‌کند. چرا که هر سکانس از آن‌ها، می‌تواند پیام‌هایی مغایر یا همسو با خلقیات و روحیات ما را به ناخوداگاهمان منتقل کند. از این رو تاثیر فیلم و سریال بر فرهنگ جامعه و تغییر آن، باید به درستی مورد بررسی قرار گیرد. از این ویژگی رسانه می‌توان قابلیت استفاده از آن در جهت مثبت و یا منفی را ایجاد می‌کند.
تاثیر فیلم و سریال بر فرهنگ جامعه، رسانه و فرهنگ سازی اجتماعی
برای اینکه در یک جمله تعریفی از مفهوم رسانه ارائه بدهیم، به کتاب موضوعات کلیدی در نظریه رسانه‌ها مراجعه می‌کنیم. در صفحات اول از فصل اول این کتاب، رسانه به عنوان تکنولوژی‌هایی که پیام‌ها را به مخاطبانی در نقاط مختلف منطقه، کشور و حتی جهان منتقل می‌کند، معرفی می‌شود. با این حال تعارف متعدد دیگری نیز برای این مفهموم ارائه شده است.
تاریخ پیدایش رسانه در ایران، مربوط به ۱۶۰ سال پیش است که در آن زمان، کاغذ اخبار برای اولین بار به مدیریت میرزای شیرازی منتشر شد. این درحالی است که این تاریخ در کشورهای غربی، به ۴۰۰ سال قبل باز می‌گردد. این موضوع نشانگر قدمت رسانه در غرب است و به دلیل همین قدمت، فعالیت‌های رسانه‌ای بیشتری در این زمینه انجام گرفته است. یکی از دلایل پیشرفت بیشتر رسانه در این کشورها، به همین موضوع برمی‌گردد.
فرهنگ در حقیقت متشکل از باورهای عمومی یک جامعه است. به این صورت اگر یک فرد یا یک متفکر برجسته، دیدگاهی داشته باشد و آن را بیان کند، درصورتی که این تفکر یا عمل، به صورت عمومی و گروهی بروز یابد، و در مدت طولانی نیز دوام پیدا کرده و در عمق و سطح جمع انتشار پیدا کند و مورد پذیرش اجتماعی قرار گیرد، تبدیل به یک جریان فرهنگی اجتماعی می‌شود.
رسانه در حقیقت ابزاری برای بیان و ابراز مجموعه‌ای از دیدگاه‌های همسو یا متضاد است. لایه‌های فرهنگ شامل باورها، ارزش‌ها و هنجارها و نمادها و اسطوره‌ها، آیین و آداب و رسوم، فناوری‌ها، مهارت‌ها و نوآوری‌ها‌ست. رسانه از جهت تاثیرگذاری بر فرهنگ، قابلیت ایجاد بستری مناسب برای الگوسازی نوین اجتماعی، و نووآوری رفتاری در جامعه بر اساس مفاهیم تعامل فرهنگی را دارد.
یک انتخاب درست
به دلیل بهره‌مندی رسانه از این قدرت و قابلیت، از آن در جهت ایجاد تغییرات کوچک یا بزرگ، حذف یا ایجاد یک رفتار یا فرهنگ، و حتا تغییرات مثبت یا منفی استفاده می‌شود. معضلی که بسیاری از افراد در این راستا با آن مواجه هستند، عدم تشخیص تناسب پیام‌های رسانه با شرایط مخاطب توسط وی است. چرا که تنها بخشی از این پیام‌ها، بصورت مشهود و واضح هستند و بسیاری دیگر، ناخودآگاه بیننده یا شنونده را مخاطب قرار می‌دهند. درواقع به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که فیلترینگ و دسته بندی مناسبی در موضوعات رسانه و پیام‌های آن وجود ندارد. ممکن است شما پیام‌هایی را از آن دریافت کنید که بیشتر مناسب رده سنی پایین‌تری باشد، و یا حتی برای فردی با شرایط شغلی و محیطی که شما، کاملا بی‌معنا و بی‌ربط به نظر بیاید.
به همین خاطر برای دریافت اخبار، تماشای فیلم و سریال، و یا دریافت مطالب مختلف بهتر است از منابعی استفاده کنید که دسته‌بندی دقیق‌تری را به شما ارائه دهد. چرا که در این صورت بدون اتلاف زمان می‌توانید دقیقا همان چیزی را ببینید و بشنوید، که به آن احتیاج دارید و یا برایتان جالب است.
از آنجایی که یکی از پرکاربردترین ابزارهای رسانه، فیلم و سریال است، بنابراین تجمع پیام‌ها در این دو ابزار بسیار زیاد است. به همین خاطر هم فیلم‌سازان هزینه‌های بسیاری زیادی را صرف تولید این ابزارها می‌کنند. بعضی از فیلم‌ها و سریال‌ها به صورت رایگان در رسانه ملی پخش شده، و برخی دیگر با رنج هزینه‌های نسبتا مشابه در شبکه‌های منتشر کننده فیلم و سریال سینمای خانگی، پخش می‌شوند.
همانطور که گفته شد، برای مشاهده برخی از فیلم‌ها، نیاز به پرداخت هزینه‌ای دارید. بنابراین بهتر است پیش از خرید آن‌ها، به منابعی مراجعه کنید که اطلاعات دقیقی از این دسته‌بندی‌ها به شما بدهد، و یا آن‌ها را به صورت مناسبی دسته‌بندی کرده باشد تا بتوانید تشخیص دهید این فیلم یا سریال، مناسب شرایط شما است یا خیر. بعضی از وبسایت‌ها ممکن است مایل باشید برای کاهش هزینه‌ای که پرداخت می‌کنید، از کد تخفیف فیلم و سریال استفاده کنید. بعضی از وبسایت‌ها از جمله فیلیمو و نماوا، محتواها، بر اساس معیارهای مختلف فیلم‌ها وسریال‌های منتخب را برای مشتریکن خود منتشر می‌کنند. برای استفاده از این برنامه‌ها در برخی از وبسایت‌های انتشار فیلم و سریال سینمای خانگی، باید اشتراک خریداری نمایید. به منظور کاهش هزینه خرید اشتراک نیز می‌توانید از تخفیف اشتراک فیلیمو و همچنین تخفیف اشتراک نماوا استفاده نمایید.
چگونگی تاثیر فیلم و سریال بر فرهنگ جامعه
امروزه وسایل ارتباط جمعی در اقسا نقاط جهان، نقشی بسیار مهم و حساس را در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایفا می‌کنند. رسانه‌های جمعی دارای نقشی دوگانه در رابطه با جوامع هستند. از یک سو می‌توانند با تحریک و دستکاری، موجب تغییر و تهدید بافت اجتماعی یک جامعه می‌شوند و از طرف دیگر، این قابلیت را دارند که با مدیریت درست، مانع از ایجاد شکاف‌های اجتماعی شوند. رسانه می‌تواند از طریق تحکیم و تعمیق پیوندهای مذهبی، فرهنگی، تاریخی و ملی، توسعه و همبستگی‌های اجتماعی را تشدید کند.
رسانه دارای ابزارهایی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
- رادیو
- سینما
- تلویزیون
- اینترنت
رادیو علی‌رغم تمام مزایایی که دارد از جمله امکان دسترسی دائم (حتی درصورت نبود برق)، نواقص قابل توجهی نیز دارد.این رسانه فاقد ارائه هرگونه تصویر است و مجریان آن، برای ایجاد یک فضای مناسب باید تمام اصول خاص رسانه رادیویی را در صدای خود و دیگر اصوات بگنجانند. در غیر این صورت مخاطب نخواهد توانست ارتباط درستی برقرار کند. با این حال حتی اگر این موارد نیز رعایت شود، درصورتی که مخاطب علاقه‌ای به موسیقی یا اصوات بدون تصویر نداشته باشد، رادیو رسانه منتخب وی نخواهد بود.
پس از رادیو و تلویزیون، سینما یکی از ابزارهای ارتباط جمعی است که علاقه‌مندان خاص خود را دارد. سینما در حقیقت یکی از تکامل یافته‌ترین حوزه‌های رسانه همگانی است که ترکیبی از هنرها را با پیچیده‌ترین روش‌ها در خود جمع‌آوری، و در جذاب‌ترین ترتیب و حالت، به مخاطب ارائه می‌کند.
به طور کلی پر مخاطب‌ترین رسانه در دنیا، تلویزیون است که در ایران حتی مخاطبان بیشتری هم دارد. این بخش از رسانه در حقیقت پیام‌گرا ترین بخش آن بوده، و مخاطبانی از اقشار و با سلائقی بسیار گوناگون دارد. تلویزیون قابلیت تغییر فرهنگ جامعه را داراست و به همین دلیل است که پیام‌گراترین رسانه محسوب می‌شود.
همانطور که قابل حدس است، زمینه‌های مناسب جهت انتشار فیلم و سریال تلویزیون و یا سینما است. در ابتدا و در نگارش نمایش‌نامه و سپس ساخت سکانس‌های مختلف از فیلم، پیام‌های مستقیم یا غیر مستقیم مختلفی در آن به طور خواسته یا ناخواسته گنجانده می‌شود. سپس این فیلم یا سریال، در بستر مناسب آن یعنی تلویزیون، یا سینما و یا اینترنت در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
در آخر می‌توان گفت که علت پیدایش رسانه و پس از آن فیلم و سریال، شاید در ابتدا تنها سرگرم کردن افراد بوده است. اما پس از مدتی با مشاهده تاثیر آن بر رفتار، افکار و در نهایت فرهنگ جامعه، از آن به عنوان ابزاری جهت هدایت افکار عمومی و سوق دادن آن به اهدافی مشخص استفاده می‌شود. به همین خاطر بهترین اقدام ممکن آن است که اولا از تاثیر فیلم و سریال بر فرهنگ جامعه آگاه باشیم، و ثانیا مخاطب آن دسته از فیلم‌ها و سریال‌هایی قرار بگیریم که پیام‌های مغایر و ناهمسو با ارزش‌ها، خلقیات و باورهای صحیح ما و فرزندان و اطرافیانمان نداشته باشد. برای دریافت جدیدترین مطالب و اخبار فروشگاه‌ها و خدمات آنلاین ایران با مجله موپُن همراه باشید.
نظرات کاربران