فروشگاه‌های اینترنتی مدت زیادیست که در زمینه‌های مختلف جای فروشگاه‌های حضوری را گرفته‌اند و تجربه بسیار مناسبی را برای خریداران ایجاد می‌کنند. در حوزه کتاب نیز امروزه فروشگاه‌های اینترنتی مختلفی در حال فعالیت هستند و بخش زیادی از فروش کتاب را به خود اختصاص داده‌اند. در این مقاله از مجله موپُن به تاریخچه فروشگاه‌های اینترنتی کتاب و روند تکامل آن‌ها در ایران و جهان می‌پردازیم.
شروع فروش اینترنتی کتاب در دنیا
برای بررسی هر چیزی بهتر است اول به مبدأ آن رجوع کنیم. در این زمینه هم ابتدا به اولین فروشگاه اینترنتی کتاب خواهیم پرداخت. اگر در این زمینه اطلاعاتی داشته باشید احتمالاً تصور می‌کنید که فروش اینترنتی کتاب با وبسایت آمازون و جف بیزوس آغاز شده است اما اشتباه می‌کنید!
از گذشته تا به امروز، با پیشرفت تکنولوژی و استفاده گسترده از اینترنت، فروشگاه‌های مختلفی به فروش اینترنتی کتاب پرداختند. بسیاری از این کتاب‌فروشی‌ها هم به موفقیت‌های بزرگی رسیدند و سالانه فروش خوبی را تجربه می‌کنند. در ادامه به بررسی برخی از آن‌ها می‌پردازیم.
Powell’s Books
کتاب‌فروشی پاولز “Powell’s” در سال 1970 در شیگاکو به عنوان مغازه کتاب‌فروشی تأسیس شد و به موفقیت رسید. پدر مایکل پاول، مؤسس این کتاب‌فروشی، مغازه کتاب دست دومی را نیز در پورتلند تأسیس کرد که در سال 1979 توسط مایکل پاول خریداری شد. این فروشگاه جدید عملکردی جدید داشت، کتاب‌های دست دوم و نو، انواع جلدها و… همه در یک قفسه، در فروشگاهی که هر 365 روز باز است و پرسنلی کتاب دوست و متعهد دارد. (مثل یک فروشگاه آنلاین)
چند سال قبل از شروع کار آمازون یعنی در سال 1993، فروش اینترنتی کتاب‌فروشی پاول آغاز به کار کرد. این فروشگاه کار خود را با استفاده از خرید و فروش از طریق ایمیل آغاز کرد و در سال 1994 سایت کتاب‌فروشی زنجیره‌ای خودش را تأسیس کرد. انواع کتاب‌ها از جمله کتاب‌های دست دوم، نو و… در این وبسایت به فروش می‌رسید و هنوز هم فعالیت موفقی دارد.
آمازون
بله! آمازون معروف هم یک فروشگاه اینترنتی کتاب بوده است. جف بیزوس، مؤسس فروشگاه آمازون که امروزه یک همه‌چیز‌فروشی بسیار موفق می‌باشد، کار خود را فقط با فروش آنلاین کتاب آغاز کرد.
بزوس پس از پیشنهاد فروش آنلاین 20 محصول در محل کارش و مخالفت مدیرانش، از سمت خود استعفا داد و اقدام به ساخت فروشگاه آنلاین خودش کرد. اسم اولیه‌ای که برای این فروشگاه انتخاب شد abracadabra (همان اجی مجی لا تجری) بود که به دلیل مشکلات تلفظی و مخالفت وکیل بزوس به آمازون تغییر پیدا کرد. بزوس به سه دلیل کتاب‌ها را به عنوان محصولات فروشگاه آنلاینش برگزید:
- قیمت مناسب کتاب‌ها
- تقاضای جهانی برای این کالا
- تعدد نسخه‌ها و امکان فروش متنوع
فرآیند تکامل
در ماه جولای 1995 آمازون با وجود رقبایی که کتاب‌فروشی را به صورت حضوری انجام می‌دادند، در یک گاراژ شروع به کار کرد. جالب است بدانید طی تنها 30 روز 20 هزار دلار فروش داشت و پس از گذشت یک سال به موفقیتی رسید که 250 کارمند استخدام کرد.
موفقیت‌های آمازون روزافزون بود و امروزه علاوه بر کتاب هر چیزی که فکر کنید در این فروشگاه به فروش می‌رسد. در سال 2007، آمازون اولین نرم‌افزار کتاب الکترونیکی یعنی Kindle را معرفی کرد و این بار هم پیشتاز فروش آنلاین کتاب شد؛ مطابق گزارشی از نیویورک تایمز در سال 2011 فروش کتاب‌های الکترونیکی آمازون از کتاب‌های چاپی‌اش خیلی بیشتر بود و سهمی مشخص از فروش جهانی را به خود اختصاص می‌داد. در طی این سال‌ها با وجود فروش اقلام مختلف، کماکان انواع کتاب توسط آمازون به فروش می‌رسد.
به طور کلی دلیل موفقیت چشم‌گیر آمازون را می‌توان ریسک‌پذیری، میدان دادن به ایده‌های جدید، پشتکار و تلاش ویژه مؤسس آن دانست که هرگز دست از تلاش برنداشته است.
فروشگاه Valore Books
ولور بوکس فروشگاهی آنلاین مربوط به کتاب‌های درسی و علمی می‌باشد. در این فروشگاه تعداد زیادی کتاب دست دوم نیز موجود هستند که هم قیمت کمتری دارند و هم بین آن‌ها کتب کمیاب و قدیمی پیدا می‌شود. با استفاده از این وبسایت در هزینه‌ها خیلی صرفه‌جویی خواهد شد. عملکرد متفاوت این فروشگاه را می‌توان از دلایل موفقیت ولور بوکس دانست چرا که علاوه بر خرید دائمی کتاب دو گزینه دیگر هم در اختیار خریداران قرار می‌گیرد:
1- خرید موقت کتاب
در این مدل، مشتری کتاب را می‌خرد و هزینه آن را پرداخت می‌کند. وقتی مطالعه کتاب به پایان رسید، این امکان فراهم است که با پس دادن کتاب، آن مبلغ پرداختی را دوباره از فروشگاه پس بگیرد.
2- اجاره کتاب
در این مدل، مشتری مانند کتابخانه، کتاب مورد نظر را به امانت می‌گیرد و موظف است پس از گذشت مدت معلوم، کتاب را به فروشگاه برگرداند.
در زمینه فروش دائم هم، ولور بوکس خرید کتاب درسی و دانشگاهی را حتی با 90 درصد تخفیف هم فراهم می‌کند که تمام این موارد باعث موفقیت این آنلاین شاپ شده است.
AbeBooks
این فروشگاه کتاب که از فروشگاه‌های کانادایی محسوب می‌شود با هفت دامنه ملی و پنجاه کشور مختلف در ارتباط است و می‌توان آن را فروشگاهی جهانی دانست. این فروشگاه به عرضه کتاب‌های تازه منتشر شده، کمیاب یا کتاب‌های دست دوم مشغول است. معمولاً وقتی کتابی پیدا نمی‌شود، AbeBooks از گزینه‌هایی است که می‌تواند کمک‌کننده باشد.
آ بی ای بوکس در سال ۱۹۹۶ فعالیش را شروع کرد و در سال 2008 توسط آمازون خریداری شد و به این ترتیب فعالیت آمازون در فروش کتاب‌های دست دوم نیز گسترش یافت. در فوریه 2015 گران‌ترین فروش این بازار آنلاین رقم خورد و یک کتاب پرنده شناسی مصور به قیمت 191000 دلار به صورت آنلاین به فروش رسید.
در این وبسایت به جز انواع کتاب، وسایل هنری از کلکسیون‌های هنری خاص و بی‌نظیر کشورهای مختلف هم به فروش می‌رسد. این مورد و ارتباط این فروشگاه اینترنتی با نویسندگان سرتاسر دنیا و فروش کتاب‌های امضا شده، خریداران زیادی را به آن جلب کرده است.
علاوه بر خرید آ بی ای بوکس توسط آمازون و انتقال اعتبار این شرکت معروف به این فروشگاه، تلاش بر عرضه محصولات یونیک و خاص را می‌توان از دلایل موفقیت دانست.
Bookish Santa
بوکیش سنتا یک فروشگاه هندی می‌باشد. ایده این فروشگاه از یکشنبه‌بازارهای هند و فروش کتاب‌های مخلتف و کمیاب با قیمت‌های مناسب‌تر شروع شده و هدف این است که همه افراد به یک یکشنبه‌بازار با کتاب‌های متنوع و خوش‌قیمت دسترسی داشته باشند.. بوکیش سنتا در سال 2017 و تنها با 100 کتاب استفاده شده شروع به کار کرد و در حال حاضر میلیون‌ها عنوان جدید برای فروش در وبسایت خود دارد.
با ایجاد وبلاگی در سنتا بوکیش جهت بررسی و نقد کتاب در سال 2020 به صورت رایگان، افراد زیادی به این کتاب‌فروشی آنلاین جذب شدند. در حال حاضر جامعه‌ای 50 هزار نفری از خوانندگان سرتاسر هند و سایر نقاط دنیا انواع کتب کودکان تا داستان‌های بزرگسالان، کتاب‌های تاریخ و فلسفه، علم و دانشگاه و… را از این کتاب‌فروشی تهیه می‌کنند.
مؤسسان بوکیش سنتا هرگز به فعالیت محدود خود راضی نبودند و همیشه در راستای پیشرفت تلاش کرده‌اند؛ در حال حاضر هم تصمیم دارند این کتاب‌فروشی را به فروشگاهی معتبر و جهانی تبدیل کنند. تنوع کتاب و قیمت نسبتاً مناسب را می‌توان از دلایل موفقیت این فروشگاه دانست.
AudioBooks
زیاد شدن مشغله افراد از عواملی بوده که میزان کتابخوانی را به طور چشم‌گیری کاهش داده است. تولید و پخش کتاب‌های صوتی از راه حل‌هایی بود که برای رفع این مشکل عرضه شد. با وجود این مدل کتاب‌ها، شما می‌توانید هم‌زمان هم به فعالیت‌های خود برسید و هم در هر مکانی که هستید و در هر زمانی که بخواهید، کسی باشد که کتاب مورد نظر شما را برایتان تعریف کند.
فروشگاه اینترنتی AudioBooks با همین هدف مشغول به فعالیت است. افراد با خرید اشتراک می‌توانند از بین کتاب‌های صوتی موجود در وبسایت، در هر زمانی که می‌خواهند، کتاب مورد نظر خود را گوش کنند (کتاب‌ها اکثراً به زبان انگلیسی هستند).
شاید برایتان جالب باشد که بدانید در حال حاضر در این وبسایت بیشتر از 100 میلیون پادکست صوتی در موضوعات مختلف موجود است که جهت سهولت در انتخاب، فهرست‌هایی از کتاب‌های پرفروش و ممتاز را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. مشخصاً کتاب‌های چاپی در این فروشگاه فروخته نمی‌شوند و تعداد محدودی نسخه الکترونیکی برای آن‌ها موجود است.
دلایل موفقیت
استقبال روزافزون افراد از کتاب‌های صوتی در کنار فعالیت خوب این فروشگاه و اضافه شدن انواع کتب صوتی از موفقیت‌های این کتابخانه است. البته که اگر این فروشگاه فروش نسخه‌های الکترونیکی را به صورت گسترده‌تر اضافه کند، احتمال موفقیتش در آینده بیشتر خواهد بود.
سایر فروشگاه‌های آنلاین فعال در جهان
مواردی که گفتیم تنها بخش کوچکی از مجموعه بزرگ فروشگاه‌های آنلاینی است که به ارائه نسخه‌های مختلف کتاب مشغول می‌باشد. در ادامه نام تعدادی دیگر از این پلتفرم‌های آنلاین را نیز ذکر خواهیم کرد:
- The Mysterious Bookshop
- ThriftBooks
- Better World Books
- The Ripped Bodice
- Alibris
- Barnes & Noble
- Peachpit
- Books-A-Million
تاریخچه فروشگاه‌های اینترنتی کتاب در ایران
بیش از یک دهه است که در ایران هم فروشگاه‌های اینترنتی مختلفی به فروش کتاب مشغول هستند و روزبه‌روز به تعداد این فروشگاه‌ها افزوده می‌شود. در این بخش به چند مورد معروف‌تر که عملکرد خوبی را ارائه داده‌اند خواهیم پرداخت.
فیدیبو
فیدیبو (فیروزان دیجیتال بوک)، از اولین و بزرگ‌ترین فروشگاه‌های کتاب الکترونیک و صوتی در ایران می‌باشد که توسط مجید قاسمی و مهری فیروزان ساخته‌شد. این پلتفرم فعالیتش را از سال 1392 آغاز کرد و در سال 1395 توسط دیجی کالا خریداری شد. از ویژگی‌های خوب فیدیبو ارائه نمونه‌ای از کتاب‌ها و انتشار نقد و بررسی آن‌ها به طور رایگان و بدون نیاز به ثبت نام می‌باشد؛ به این ترتیب انتخاب بین گزینه‌ها برای کاربران تسهیل می‌یابد.
فیدیبو امکان استفاده از حساب کاربری با سه دستگاه مختلف به صورت هم‌زمان را برای کاربرانش فراهم می‌کند و با در نظر گرفتن تخفیف‌های مختلف و جشنواره‌ها افراد زیادی را جذب‌کرده است. قیمت‌های ارائه‌شده فیدیبو توسط ناشرین تعیین می‌شود اما شما می‌توانید با اعمال انواع کد تخفیف فیدیبو، در هزینه‌های خود به طور چشم‌گیری صرفه‌جویی کنید.
در سال 1397، فیدیبو اولین دستگاه کتاب‌خوان با پوشش کامل زبان فارسی به نام فیدیبوک را رونمایی کرد. این دستگاه شبیه به دستگاه کیندل آمازون می‌باشد که از زبان فارسی پشتیبانی می‌کند.
مزایای استفاده از فیدیبوک به شرح زیر است:
1- جلوگیری از خستگی چشم‌ها حین مطالعه و امکان مطالعه در تاریکی
2- حمل‌ونقل آسان هزاران کتاب
3- عمر طولانی باطری
4- امکان مطالعه کتاب‌های انگلیسی علاوه بر کتب فارسی
5- تمرکز و میزان مطالعه بیشتر
6- دریافت 500 هزار تومان کارت هدیه با خرید فیدیبوک
7- دسترسی به اینترنت، امکان بلوتوث و صفحه نمایش HD
دلایل موفقیت
علاوه بر اینکه فیدیبو معمولاً اولین گام‌ها را در زمینه فروش اینترنتی کتاب در ایران برداشته است، خرید امتیاز توسط دیجی کالا، اعتبار آن را بیشتر کرد. این فروشگاه معمولاً با عملی کردن ایده‌های نو و سرلوحه قرار دادن شرکت‌های موفق خارجی توانسته است به موفقیت برسد.
طاقچه
طاقچه فروشگاه اینترنتی برای کتاب‌خوان‌ها است که از سال 1393 انواع کتاب را در اختیار مشتریانش قرار می‌دهد. از سال 1395 علاوه بر نسخه‌های چاپی و الکترونیکی، انواع نسخه‌های صوتی کتاب‌ها نیز در اختیار کاربران طاقچه قرار گرفت. این پلتفرم نه‌تنها فروش آثار را برای نویسندگان بی‌دغدغه‌تر کرده است، بلکه با تبلیغات و عملکرد مناسبش، تأثیر خوبی در افزایش آمار مطالعه در سراسر کشور دارد.
فروشگاه طاقچه با در نظر گرفتن تخفیف‌های مختلف، داشتن پلتفرم طاقچه بی‌نهایت (کتابخانه همگانی) و امکانات مختلف دیگر کاربران زیادی را جذب کرده است. برای خرید اشتراک وبسایت طاقچه و استفاده از بخش‌های مختلف آن می‌تواند از انواع کد تخفیف طاقچه موجود در سایت موپُن استفاده کنید.
از دلایل موفقیت طاقچه در راستای جذب مشتری و فروش بیشتر، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ایجاد شبکه اجتماعی کتاب‌گردی
کتاب‌گردی یک شبکه اجتماعی کتاب و درون اپلیکیشن است که کاربران نقل قول‌های مورد علاقه خود از کتاب‌هایی که خوانده‌اند را با هم به اشتراک می‌گذارند و امکان لایک و نظر دادن به آن‌ها نیر وجود دارد.
2- گردونه طاقچه
در مناسبت‌های مختلفی مثل شب یلدا، عید نوروز، هفته کتاب و کتابخوانی و… صفحه‌ای در فروشگاه طاقچه اضافه می‌شود که هر کاربر، هر 24 ساعت یک بار می‌تواند گردونه شانس را بچرخاند و شانسش را امتحان کند. در صورت برنده شدن، از تیم طاقچه هدیه‌ای دریافت می‌شود. از طریق سایت موپُن می‌توانید از این اتفاق باخبر شوید.
3- سیستم کنج‌کاو
مکان‌هایی در نقشه با نام کُنج مشخص شده‌اند، اگر کاربران طاقچه به آن مکان‌های خاص بروند، هدیه‌ای از طاقچه دریافت می‌کنند. این هدیه می‌تواند کد تخفیف طاقچه، اشتراک طاقچه بی‌نهایت و یا یک کتاب رایگان از طاقچه باشد. این کار با همکاری شرکت بهره‌برداری متروی تهران، امکان مطالعه کتاب به صورت رایگان را در ایستگاه‌های مترو فراهم کرده و با حضور در این مکان‌ها کاربران به مدت 24 ساعت به طاقچه بی‌نهایت دسترسی رایگان خواهند داشت.
4- برگزاری مسابقه کتابخوانی
طاقچه مسابقاتی را در نظر می‌گیرد تا فرهنگ کتابخوانی را گسترش دهد. برای مثال در سال 1395، با همکاری برنامه خندوانه از 7 شهریور تا 7 مهر مسابقه کتابخوانی با 10 کتاب مختلف را برگزار کرد.
گاج مارکت
اسم کتاب‌های کمک آموزشی گاج برای هر دانش آموز ایرانی آشناست و سال‌هاست که این انتشارات انواع کتب کمک آموزشی را در اختیار دانش آموزان سراسر کشور قرار می‌دهد. پس از گذشت 17 سال از فعالیت این مجموعه، جهت دسترسی راحت‌تر مشتریان در سراسر کشور (مخصوصا شهرهای دورافتاده و کوچک) و ایجاد راهی سریع و آسان برای ارتباط، فروشگاه اینترنتی گاج مارکت برای عرضه کتاب‌های انتشارات بین‌المللی گاج شروع به فعالیت کرد.
در ابتدا در این فروشگاه اینترنتی تنها کتب انتشارات به فروش می‌رسید اما پس از گذشت مدتی، علاوه بر کتاب، انواع لوازم تحریر نیز به فروش اضافه شد که موقعیت خوبی برای رفع نیاز دانش آموزان بود. گاج مارکت در مرحله بعدی فروش محصولات متنوع از تمام انتشاراتی‌های معتبر با موضوع رمان، فلسفه، شعر و ادبیات و … را هم علاوه بر کتاب‌های خود، به فروشگاه اضافه کرد.
با توجه به این که انتشارات گاج سعی در کمک‌رسانی درسی به افراد دارد، از لحاظ هزینه نیز در بسیاری از موارد محصولات خود را با تخفیف به فروش می‌رساند. در فروشگاه اینترنتی این مجموعه هم، امکان خرید به‌صرفه با کد تخفیف گاج مارکت وجود دارد.
دلایل موفقیت
گاج به واسطه فعالیت بسیار طولانی در ایران و تبلیغات گسترده، خیلی خوب بین مردم اعتبار کسب کرده بود و با تأسیس فروشگاه اینترنتی مخصوص به خود نیازی نبود از صفر فرآیند اعتمادسازی و جلب مشتری را انجام دهد. زیرا استقبال از آن به خودی خود خوب بود؛ پس خیلی سریع شروع به گسترش فعالیت و افزودن محصولات متنوع کرد و موفقیت خوبی را به دست آورد.
شهر کتاب آنلاین
اگر ساکن تهران باشید، حتما اسم شهر کتاب برای شما آشناست. این نام مربوط به فروشگاه‌های زنجیره‌ای فروش انواع کتاب و نوشت افزار و… است که در سراسر تهران بیش از 40 شعبه دارد و روزانه مراجعین زیادی را می‌پذیرد. شهر کتاب جهت گسترش محصولات خود، شعبه آنلاینش را نیز تأسیس کرد.
در وبسایت شهر کتاب آنلاین، امکان خرید انواع کتاب‌های فارسی و خارجی، دانشگاهی، آموزشی زبان خارجی و کمک آموزشی در کنار انواع نوشت افزار، محصولات فرهنگی و انواع صنایع دستی مهیا می‌شود و بیش از 250 هزار محصول را برای فروش دارد. در این فروشگاه اینترنی امکانات متنوعی برای کاربران فراهم است که طعم خرید را بسیار شیرین‌تر می‌کند.
چالش کتابخوانی شهر کتاب
یکی از برنامه‌های جالبی که شهر کتاب جهت افزایش آمار کتابخوانی انجام داده است، ایجاد قسمتی با عنوان چالش کتابخوانی می‌باشد. در این بخش شما تعدادی کتاب که قصد خواندن آن‌ها را دارید انتخاب کرده و مشخص می‌کنید که قرار است تا چه زمانی این کتاب‌ها را به پایان برسانید. اگر در همان دوره مشخص این چالش را انجام دادید و طبق برنامه پیش رفتید، از سمت شهر کتاب هدیه‌ای برای شما در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر این پس از اتمام کتاب می‌توانید یادداشت‌هایی را هم اضافه کنید.
دلایل موفقیت
ساکنین تهران به دلیل آشنایی و اعتماد به شهر کتاب خیلی راحت به این پلتفرم جذب شدند؛ به واسطه وجود همین افراد، جلب اعتماد ساکنین شهرستان‌ها هم راحت‌تر صورت گرفت. تنوع خیلی زیاد محصولات و جذابیت آن‌ها از دلایلی بود که مشتریان را به شهر کتاب جذب می‌کرد. امکان استفاده از کد تخفیف شهر کتاب آنلاین برای خرید ارزان‌تر نیز یکی دیگر از دلایل موفقست این فروشگاه بوده است.
ایران کتاب
این فروشگاه اینترنتی هم عملکرد مناسبی را ارائه می‌دهد. با دسته‌بندی مختلف کتاب‌ها، فروش و انتخاب کتاب بسیار برای کاربر راحت‌تر می‌شود. در ضمن ایران کتاب بخشی دارد به اسم “بگو چی خوندی؟ تا بگم چی بخونی!” که در این بخش، شما می‌توانید نام کتاب‌هایی که خوانده‌اید و مورد پسندتان واقع شده را وارد کنید، تا مطابق سلیقه شما، کتاب‌های دیگری نیز در زمینه و سبک‌های مشابه در اختیارتان قرار بگیرد.
ایران کتاب علاوه بر فروش کتاب‌ها، انواع محصولات فرهنگی شامل محصولات بازی و سرگرمی، تصویری و صوتی و دفتر یادداشت و… هم در اختیار خریداران می‌گذارد. این وبسایت، سلامت فیزیکی محصولات را تضمین می‌کند، تحویل سریعی دارد و امکان پرداخت درب محل را برای کاربرانش در نظر گرفته است.
سایر فروشگاه‌های آنلاین کتاب فعال در ایران
علاوه بر موارد فوق فروشگاه‌های اینترنتی کتاب دیگر نیز در ایران فعالیت می‌کنند که هر کدام نقاط قوت و ضعف مخصوص به خودشان را دارند؛ در ادامه نام برخی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
- سی بوک
- وب کتاب
- آدینه بوک
- دست دو بوک
- کتابلازم
- سراج بوک
- کتاب لند
- بنوبوک
ویژگی‌های یک فروشگاه اینترنتی کتاب خوب جهت موفقیت
با توجه به گسترس تکنولوژی و افزایش فروش آنلاین انواع محصولات، فروشگاه‌های زیادی مشغول به کار هستند. در مورد کتاب هم در ایران وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های مختلفی انواع این محصول را به فروش می‌رسانند و حتی مغازه‌های کوچک یا برخی کسب‌وکارهای خانگی به فروش اینترنتی کتاب مشغول هستند.
به همین واسطه رقابتی جدی در جریان است و فروشگاه‌ها باید سعی کنند خودشان را به حد ایده‌آلی برسانند تا کاربران بیشتری به آن‌ها جذب شود. در ادامه برخی از نکاتی که یک فروشگاه اینترنتی کتاب خوب باید داشته باشد را بررسی می‌کنیم.
1- دسته‌بندی مناسب
کتاب‌ها محصولاتی متنوع با موضوعات بسیار گسترده هستند و می‌توان آن‌ها را در دسته‌های مختلفی جا داد. اگر دسته‌بندی فروشگاه تنها به ادبیات فارسی، ادبیات جهانی، آموزشی، فلسفی و… تقسیم شود، در هر دسته هزاران کتاب قرار می‌گیرد که کاربر برای پیدا کردن کتاب مورد نظرش باید ساعت‌ها زمان بگذارد. این حالت شبیه به وقتی است که شما وارد کتابخانه‌ای شوید و لازم باشد کتاب مورد نظرتان را در طبقه‌ای پر از کتاب پیدا کنید.
حال تصور کنید به جای ادبیات جهانی، ادبیات کشورها را جدا جدا و حتی با قرن و سال از هم مجزا کنید. یا کتاب‌های آموزشی را با توجه به سرفصل، سطح، میران تخصص و… در دسته‌های دقیق‌تر قرار بدهید؛ در این حالت کاربر خیلی سریع‌تر به محصولاتی که مد نظرش می‌باشد دسترسی پیدا می‌کند و حتی شاید انتخاب‌های بیشتری را اتخاذ کند.
علاوه بر این دسته‌بندی‌های دقیق اگر دسته‌بندی‌های اختصاصی را هم در فروشگاه خود اضافه کنید، موفقیتتان بیشتر خواهد بود. برای مثال بخش کتاب‌های پرفروش، کتاب‌های رایگان و… . تصور کنید بنری را در وبسایت قرار بدهید و روی آن بنویسید: اگر زیر 20 سال سن دارید، حتما باید این کتاب‌ها را بخوانید. یا بخشی را مخصوص مادران و پدران قرار دهید. شاید کاربر با هدف خرید یک کتاب داستان وارد وبسایت شما شود، اما پس از مشاهده این دسته‌بندی، وارد بخش فروش آن می‌شود و با احتمال زیادی خرید بیشتری خواهد داشت.
2- در نظر گرفتن تخفیف برای مشتریان
معمولاً فروشگاه‌های اینترنتی، با در نظر گرفتن تخفیف‌ها و پیشنهادهای مختلف، انگیزه خرید را چندین برابر می‌کنند و هرچه این تخفیف‌ها جذاب‌تر باشد، مشتریان بیشتری جذب می‌شود. شما از وبسایت موپُن می‌توانید کد تخفیف مربوط به انواع فروشگاه‌ها را دریافت کرده و در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.
برای مثال تعیین می‌کنید، اگر خرید مشتری بیشتر از 500 هزار تومان باشد، ارسالش رایگان خواهد بود؛ در این صورت ممکن است کسی که 450 هزار تومان خرید داشته، ترغیب شود محصولات بیشتری را به سبد خریدش اضافه کند. یا در مورد نسخه‌های غیرچاپی (الکترونیکی و صوتی) اعلام می‌کنید که برای خرید اول، یا خرید بیشتر از 4 محصول، درصد تخفیفی را در خریدهای بعدی در نظر خواهید گرفت. به این ترتیب، مشتری به خرید دوباره ترغیب خواهد شد.
3- عرضه انواع نسخه‌های کتاب
در سال‌های دور، کتاب‌ها تنها در نسخه‌های چاپی در دسترس بودند، اما امروزه که افراد بیشتر تایم خود را پشت سیستم‌ها و تلفن‌های همراه می‌گذرانند، فعالیت کتابخوانی هم به این سیستم‌ها واگذار می‌کنند. بهتر است علاوه بر فروش کتاب‌های چاپی، نسخه‌های الکترونیکی و مخصوصاً نسخه‌های صوتی هم در اختیار کاربران قرار دهید.
مطمئن باشید در دنیای پر دغدغه امروزی، افراد زیادی هستند که ترجیح می‌دهند در مترو و اتوبوس، حین انجام کارهای روزمره و… با هندزفری، کتاب مورد نظرشان را بشوند یا با استفاده از تلفن همراهشان نسخه الکترونیک آن را در هر جایی که هستند بخوانند و حتی این بخش‌ها می‌تواند راهی برای سر زدن آن‌ها به فروش نسخه‌های چاپی باشد.
4- ارائه شناسنامه و نقد کتاب
در هر موضوع کتاب‌های زیادی منتشر شده است و در بسیاری از اوقات کاربران یا از انتخابشان مطمئن نیستند و یا کلاً نمی‌دانند که چه کتابی بخوانند. در وهله اول لازم است شناسنامه کتاب شامل سال انتشار، شماره چاپ، نام نویسنده و مترجم، انتشارات و… را علاوه بر قیمت در وبسایت وارد کنید. علاوه بر این اگر نقد و توضیحی درباره کتاب منتشر کنید، انتخاب برای مخاطب خیلی راحت‌تر می‌شود و در نهایت رضایت بیشتری از خرید را جذب خواهید کرد.
برخی از فروشگاه‌ها قسمتی از کتاب یا حداقل مقدمه و پیش‌گفتار آن را به صورت رایگان منتشر می‌کنند که این مورد هم تأثیر خوبی خواهد داشت. هر چه نقد و توضیحات شما در مورد کتاب دقیق‌تر و کامل‌تر باشد، فروش بهتر و جلب اعتماد و رضایت راحت‌تر اتفاق می‌افتد.
5- بخش نظرات
علاوه بر بخشی که خود فروشگاه در رابطه با کتاب توضیحاتی را ارائه می‌کند، اگر قسمتی برای خوانندگان و خریداران قبلی در نظر گرفته شود، تبادل نظر سایر افراد و تعریف و انتقادات آن‌ها به کتاب، نویسنده یا مترجم، می‌تواند فرآیند انتخاب و خرید را برای دیگران راحت‌تر کند.
مثلاً کتابی که در بخش نظراتش افراد زیادی از ترجمه خوب و روان آن و یا متن پرمحتوایش گفته باشند، خریداران بیشتری را جذب خواهد کرد و این مورد می‌تواند بر فروش شما تأثیرگذار باشد.
6- فروش به صورت خرید اشتراکی
بسیاری از مواقع کاربر مطمئن نیست اگر نسخه الکترونیکی کتابی را بخرد از آن خوشش بیاید، یا اگر نسخه صوتی را تهیه کند، بتواند با گوینده ارتباط بگیرد؛ در این صورت می‌توانید تمامی یا بخشی از محصولات خود را به صورت اشتراکی در اختیار مشتری قرار دهید. به این ترتیب مخاطب با پرداخت هزینه‌ای مشخص، در زمانی محدود به تمامی این محصولات دسترسی دارد و خیالش راحت است اگر از کتابی خوشش نیامد، می‌تواند وقت و هزینه‌اش را صرف کتابی دیگر کند.
خرید اشتراک یک مزیت دیگری هم دارد؛ ممکن است مطالعه کتاب یا صوت‌های آن در مدت محدود اشتراک اولیه تمام نشود و مشتری به خرید دوباره ترغیب می‌شود. البته به طور کلی اگر تجربه خوبی از خرید اشتراکی ایجاد شود، این فرآیند تکرار خواهد شد.
چالش‌های فروش اینترنتی کتاب
هیچ فرآیندی بدون چالش نیست و بی‌شک فروشگاه‌های اینترنتی کتاب هم با چالش‌ها و دغدغه‌های مختلفی روبه‌رو می‌شوند. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.
1- ظهور کتاب‌سازان
کتاب‌سازان به افرادی می‌گویند که نویسنده نیستند و از علم نویسندگی و هنرش بهره‌ای نبرده‌اند؛ این افراد تنها با تغییر کتاب‌های پر فروش ناشران دیگر، این کتاب‌ها را با سر و شکلی متفاوت منتشر می‌کنند. یا یک کتاب پرطرفدار را باری دیگر (خیلی اوقات با سطحی بسیار پایین‌تر) دوباره ترجمه می‌کنند و در نهایت این کتاب‌ها را با قیمت مناسب‌تر به فروش می‌رسانند.
متاسفانه به دلیل قیمت کمتر، سود و فروش این افراد بیشتر از نویسندگان و ناشران واقعی و توانمند است و قسمت زیادی از سودشان را از همین فروشگاه‌های اینترنتی به دست می‌آورند. به همین دلیل معمولاً انتقادات زیادی به سمت فروشگاه‌های آنلاین جهت فروش این کتاب‌ها وارد می‌شوند و آن‌ها را با این چالش روبه‌رو می‌کند که کدام کتاب را باید بفروشند و از فروش کدام صرف نظر کنند؟ و آیا اصلاً باید از فروش این کتاب‌ها صرف نظر کنند یا خیر!
برای مثال، کتاب 1984 دو ترجمه اصلی در ایران دارد و توسط نشر چشمه و نشر نیلوفر به طور رسمی و حرفه‌ای منتشر شده است. اما در کتابفروشیهای آنلاین، 25 یا 30 ناشر مختلف این کتاب را با ترجمه‌های گوناگون به فروش می‌رسانند.
2- تخفیف‌های گول‌زننده و تأثیرات آن
برخی از فروشگاه‌ها برای بازار گرمی و جذب مشتریان، برای مثال کتابی که قیمت آن 100 هزار تومان می‌باشد را 180 هزار تومان قیمت‌گذاری می‌کنند و با اعمال تخفیف 90 درصدی، با قیمت 90 هزار تومان آن را به فروش می‌رسانند. این امر در ایران که قانون مشخصی در قیمت‌گذاری‌ها مخصوصاً در فروشگاه‌های آنلاین ندارد و مخصوصا روی کتاب‌های فیک، بیشتر مشاهده می‌شود.
این فرآیند دو چالش را ایجاد می‌کند؛ یکی خریداران را به تخفیف‌های فضایی عادت می‌دهد، و پس از گذشت زمان دیگر خریداران بدون تخفیف یا حتی با تخفیف‌های کوچک راضی به خرید از فروشگاه نمی‌شوند، و دیگری این که بسیاری از افراد دیگر از کتابفروشیهای حضوری خرید نمی‌کنند چرا که هیچ‌وقت تخفیف 90 درصدی روی محصولات فروشگاه حضوری مشاهده نخواهید کرد. بدون این که آگاه باشند این تخفیف‌های 90 درصدی در اصل تنها 10 درصد کاهش قیمت واقعی را شامل شده بوده یا اصلاً برای کتاب‌های بی‌کیفیت در نظر گرفته می‌شود.
3- جلب رضایت خریدار از خرید آنلاین
وقتی خریدار، کتابش را به صورت حضوری انتخاب کند، جلد، تعداد صفحات، جنس ورق، نوع نوشتار، اطلاعات و… را می‌تواند مورد بررسی دهد و انتخاب دقیق‌تری را مطابق میلش داشته باشد. جدا از این که برخی از فروشگاه‌های اینترنتی کتاب، اطلاعات دقیقی از کتاب‌ها ارائه نمی‌کنند، حتی در فروشگاه‌هایی که اطلاعات کتاب به دقت ذکر می‌شود، باز هم امکان عدم رضایت از خرید وجود دارد.
این عدم رضایت می‌تواند دلایل مختلفی داشته‌باشد؛ دریافت نسخه‌ای غیر از نسخه مورد نظر، کیفیت پایین ورق‌ها، اشکالاتی در چاپ و… همگی می‌توانند پس از رسیدن محصول به دست مشتری مشخص شوند. مشکل دیگر، ارسال محصولات می‌باشد؛ علاوه بر این که همیشه امکان آسیب رسیدن به کتاب حین ارسال وجود دارد، ممکن است مشکلاتی از سمت شرکت پست‌کننده ایجاد شود که خریدار را از فروشگاه هم ناراضی کند.
دلایل شکست فروشگاه‌های اینترنتی کتاب
امروزه که رقابتی جدی در این زمینه در جریان است و افراد زیادی در این حوزه در حال فعالیت هستند، امکان شکست و عدم موفقیت پروژه‌ها هم بیشتر می‌شود. آمازون وقتی شروع به کار کرد رقیب خاصی نداشت و با هر روش که فعالیت می‌کرد مشتریان به راحتی به فروشگاهش جذب می‌شدند اما در حال حاضر موضوع این‌گونه نیست.
روزبه‌روز فروشگاه‌های مختلف در آپدیت‌ها امکانات جدید و کاربردی را برای مخاطبانشان در نظر می‌گیرند و مشتریان چه در ایران و چه در جهان، می‌توانند پلتفرم‌های مختلف را با هم مقایسه کنند؛ بنابراین طبیعی است که به فروشگاه‌های فعال‌تر راحت‌تر جذب می‌شوند.
به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که اگر فروشگاه آنلاینی برای فروش کتاب در حال فعالیت باشد، اما به طور مداوم سعی نکند خودش را نه‌تنها به رقبایش برساند، بلکه با ایده‌های جدید و خلاق از آن‌ها پیشی بگیرد، خیلی زود مشتریانش را از دست می‌دهد و شکست می‌خورد.
حتی فروشگاه‌های بزرگ مانند طاقچه و فیدیبو که در این زمینه تبدیل به برندهای معتبر شده‌اند هم به طور دائم در تلاش هستند که در جهت پیشرفت قدم بردارند. آن‌ها متوجه این نکته هستند که اگر کم‌کاری کنند، فروشگاه‌های بسیار زیادی هستند که جایگزین آن‌ها خواهند شد.
جمع‌بندی
در این مقاله سعی کردیم در رابطه با فروشگاه‌های اینترنتی کتاب جهان و ایران و روند تکامل و ویژگی‌های آن‌ها صحبت کنیم و اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم از خواندن این مطلب لذت کافی را برده باشید و با ثبت نظرات خود درباره این مقاله، ما را در بهبود مطالب مجله موپُن یاری نمایید.
نظرات کاربران